ناصرالدین شاه در جستجوی معدن طلای زنجان (خمسه)

دولت قاجار در خزانۀ خود دچار کمبود نقدینگی بود و از واردکردن ایران به عرصۀ تجارت جهانی یا کشورگشایی هم ناتوان بود. ناصرالدین شاه قاجار راه حل این مشکل را اکتشاف معادن طلا، نقره و سنگ های قیمتی می دانست. از این رو در طول پنجاه سال سلطنت خود چندبار برای کشف معادن طلا تلاش کرد.در این مقاله شرح تلاش برای کشف معدن طلای خمسه زنجان می پردازیم.

مشهدی یاری کاشف معدن طلای خمسه زنجان

خمسه، مخفف ولایات خمسه در جنوب آذربایجان و غرب قزوین است که کرسی آن زنجان است.در تاریخ ۱۲۹۴ شخصی به نام مشهدی یاری از روستای کاوند زنجان به دربار ناصرالدین شاه قاجار در تهران آمد .مشهدی یاری خبر از کشف دو قطعه سنگ طلا در کاوش های کوه کنار روستای خود داد.ناصرالدین شاه قاجار که شیفته طلا و رویادر سفرهای اروپا در سر داشت بسیار خوشحال شد.ماجرای به دست آوردن سنگ طلای کاوندبه حدی باعث مسرت و شادی شاه اطرافیانش شد که شعری به مناسبت کشف معدن طلای خمسه در سال ۱۲۹۴ توسط شاعری گمنام سروده شد.

«گفتم که چون شده ست؟ چه رخ داده؟ بازگو گفتا که بخت روی نموده به شهریار

در خمسه آشکار شده معدن طلا آرند بعدازاین، زر از آن کوه باربار

اقبال شه نگر [که] ز بختش درآمده ست از سنگ خاره ای نه چنین زر آبدار

کاید به وصف یا که کند باورش کسی کاندر جهان نگشته چنین معدن آشکار

شاها همیشه بخت جوان همره تو باد صد همچه معدن ازکه تیره برون درآر

ماجرای سکه ده تومانی طلای معروف به سکه دروغ مشهدی یاری

ناصرالدین شاه که بسیار خرسند از کشف معدن طلا بود . در ابتدا از مشهدی یاری یکی از سنگ ها راگرفت و هدایایی به او داد تا دربارۀ محل معدن طلا توضیح دهد. پس از پرس وجو از مشهدی یاری، او با تأکید بسیار اظهار داشت که سنگ طلا را درحین کشت وکار یافته است و سنگ های طلا در کوه کنار روستا هویدا است.

ناصرالدین شاه دستور داد با تکه دوم سکه ده تومانی به نام مشهدی یاری ضرب کنند.از قطعه سنگ طلای به دست آمده چندین سکۀ یادبود ضرب شد و بخش باقی ماندۀ سنگ طلا برای مدت ها در میان جواهرات سلطنتی در موزۀ مبارکۀ همایونی در کاخ گلستان در نمایش بود و پس از آن همراه با بخشی از جواهرات سلطنتی در سال ۱۳۱۶ شمسی به بانک ملی منتقل شد وهم اکنون در میان جواهرات پشتوانه خزانه ملی ایران در بانک مرکزی نگهداری میشود.

متن روی سکه ده تومانی این طلا از سنگ معدنی است که یاری نام از قریه کاوند خمسه به دست آورده است

سکه ده تومانی طلای ناصرالدین شاه ار نایاب ترین و با ارزش ترین سکه دوره قاجار است که معروف به سکه دروغ مشهدی یاری است در ادامه مقاله به نام این سکه و ماجرای آن اشاره خواهم کرد

سرگذشت معدن طلای خمسه زنجان و مشهدی یاری

ناصرالدین شاه پس از شنیدن وجود چنین معدن طلا و با توجه به خزانه خالی سریعا دستور داد که گروهی به همراه مشهدی یاری به روستای کاوند رفته هرچه سریعتر استخراج طلا را از معدن خمسه آغاز کنند.بعداز گذشت دو سال صرف هزینه فراوان هیچ طلایی پیدا نشد.ناصرالدین شاه از شنیدن این خبر بسیار خشمگین شد و دستور داد کار متوقف شود و مشهدی یاری را به تهران فراخواند.

ناصرالدین شاه گمان می کرد مشهدی یاری جای اصلی معدن را مخفی کرده و به دروغ جای دیگر را برای کاوش نشان داده است.به همین دلیل دستور یه شکنجه مشهدی یاری داد تا مکان اصلی معدن را بگوید .مشهدی یاری زیر شکنجه طاقت نیاورد سرانجام بعداز درد رنج فراوان در گذشت.بعد از آن ناصرالدین شاه دستور داد مناطق اطراف روستای کاوند را برای پیدا کردن طلا جستجو کنند.مکان دقیق معدن طلای خمسه بامرگ مشهدی یاری بعداز گذشت بیش از صد سال همچون رازی باقی مانده.شاید تقدیر بر این بوده که این معدن طلا برای نسل های بعداز ما به جا گذاشته شود.

مشهدی یاری در هنگام پیدا کردن دو تکه سنگ طلا بسیار خوشحال بود ولی نمی دانست چه سرنوشتی در انتظارش است.سرگذشت مشهدی یاری را از دو دیدگاه مختلف میشود مطرح کرد.دیدگاه اول اینکه این دوتکه سنگ طلا باعث رنج عذاب فراوان و در نهایت مرگ او را به همراه داشت.دیدگاه دوم اینکه دوتکه سنگ در مقابل نامی که از مشهدی یاری در تاریخ ایران ثبت کرده ارزش چندانی ندارد.نام مشهدی یاری نسل ها و سال های بسیار بر زبان خواهد بود.داستان مشهدی یاری وضرب سکه به نام او یکی از جذاب نرین ماجرهایی برای یک سکه در جهان می باشد.

لطفا نظرات خود را در قسمت نطرات مقاله بیان کنید تا از دیدگاه های شما عزیزان استفاده کنیم.